Wednesday, April 13, 2022

Learn Sanskrit – Video Class – 82/120 – महेसबार सूत्र / शिवसूत्र – 14 महेसबार सूत्र (Mahesabaar sutr / shivasutr – 14 Mahesabaar sutr.)

महेसबार सूत्र / शिवसूत्र |

व्याकरणम् वाक्यं शन्श्करोति |
पदं अपि शन्श् करोति |

महेसबार सूत्र / शिवसूत्र | व्याकरणम् वाक्यं शन्श्करोति | पदं अपि शन्श् करोति |

पाचकः अत्र कर्ता | = यह रसोइया करती है | 
अत्र पाकक्रिया: सत्वा देव पाचकस्य कर्तुतं किर्या बोदंस्य करमतं | = यह पकाने की क्रिया सत्वा देव रसोइया करेगी काम निर्देश के लिए 

अत्र वाक्यानि वाक्यं संस्कर्तुं इमानि तिरिनि पदानि अपि अपेक्षे | 

अत्र वाक्यानि वाक्यं संस्कर्तुं इमानि तिरिनि पदानि अपि अपेक्षे |

राज्यः पुरुषः | - राज पुरुषः | = राजा पुरुष है | (The king is a man.)
सर्वाणि अपि कार्याणि करोति | = सभी भी कामे करते है | (Everyone works too.)
कृष्णं शितः | कृष्ण शितः | = काली ठंड (black cold)

यण सन्धेः नियमः वक्त: | 

वरणेभ्य 

अ आ इ ई उ ऊ ऋ ऌ ए ऐ ओ औ 

इतेषु वरणेषु परेषु |
इकारस्य 
एतादृशं सुलभं उपाय इसो तुम भगवान पाणिनि: माहेश्वर सूत्राणि आस्वान | = ऐसा आसान उपाय इसे तुम भगवान पाणिनी से संबंधितमाहेश्वर सूत्र है | 
(Etadrisam sulham remedy iso you lord panini: maheshwar sutrani aswan | = Such an easy way to do it you are related to Lord Panini Maheshwar Sutra.)

यतापि त्स्विनेव काले संक सनेक सनेक्याद्रय् अपि तपः चक्र तेषां का लाभ एतेः सुते: इति चतु | = 

पाणिनि चतुर्थ् सूत्राणि अत्र सन्ति | 

१४. महेसबार सूत्र 

पाणिनि चतुर्थ् सूत्राणि अत्र सन्ति |  १४. महेसबार सूत्र

क्र.सं.

सूत्र

सूत्रों में आने वाले वर्ण

१.

अइउण् 

अ इ उ  

२.

ऋलृक्

ऋ लृ 

३.

एओङ्

ए ओ 

४.

ऐऔच्

ऐ औ 

५.

हयवरट्

ह य व र 

६.

लण्

७.

ञमङणनम्

ञ म ङ ण न

८.

झभञ्

झ भ

९.

घढधष्

घ ढ ध

१०.

जबगडदश्

ज ब ग ड द 

११.

खफछठथचटतव्

ख फ छ ठ थ च ट त 

१२.

कपय्

क प 

१३.

शषसर्

श ष स 

१४.

हल्

ह 


प्रश्न अनुवाद - माहेश्वरसूत्र में इत्संज्ञक व्यञ्जन वर्ण हैं | (There are consonant characters in Maheshwarasutra.)
स्पष्टीकरण -
माहेश्वर सूत्र - 

  1. अ इ उ ण्
  2. ऋ लृ क् 
  3. ए ओ ङ् 
  4. ऐ औ च् 
  5. ह य व र ट् 
  6. ल ण् 
  7. ञ म ङ ण न म् 
  8. झ भ ञ्,
  9. घ ढ ध ष् 
  10. ज ब ग ड द श्, 
  11. ख फ छ ठ थ च ट त व्
  12. क प य्
  13. श ष स र् 
  14. ह ल्
  • उपर्युक्त सभी 14 सूत्रों में अन्तिम वर्ण की इत् संज्ञा पाणिनि ने की है। (In all the above 14 sutras, the last varna has been named by Panini.)

  • 14 सूत्रों का अन्तिम वर्ण एक व्यंजन वर्ण है। (अ इ उ ण् से ह ल् तक) इन व्यंजन वर्णों को ‘हल्’ भी कहते हैं। 
  • (The last letter of 14 sutras is a consonant letter. (A e u n to hal tak) These consonant letters are also called 'hal'.)

  • इस तरह स्पष्ट है कि माहेश्वर सूत्रों में इत्संज्ञक व्यंजन वर्ण 14 है। (In this way it is clear that in Maheshwar Sutras, the consonant letter is 14.)

इस प्रकार इत्संज्ञक व्यञ्जन वर्ण चतुर्दश (14) है। (In this way it's consonant character is Chaturdash (14).)


In this post we are discussing how to use Mahesabaar sutr/shivasutr, 14 Mahesabaar sutr, Varna etc. This one is an video classes by just watching videos you can learn to speak in Sanskrit language without any difficulty. 

No comments:

Post a Comment